https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/issue/feed Science and Education 2025-05-25T22:10:21+05:00 Tusmatova N. opensciencellc@gmail.com Open Journal Systems <p>The scientific journal "Science and Education" is an open-access journal and the main task of the journal is to highlight the achievements, problems, and prospects of science and education, in particular, the history and stages of development of science and education in Uzbekistan, development paths, scientists who have made a great contribution to science and education in Central Asia, as well as in world science and education. Also the goal of the scientific journal "Science and Education" is to inform the scientific community about the problems of improving research and innovation in this area, to further increase the interest of the younger generation in science and education, and to express the scientific views of experts and scientists.</p> https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7658 Sonning butun va kasr qismi qatnashgan tenglamalar 2025-05-25T21:58:31+05:00 N.Raximov nasriddin.raximov@inbox.ru Sonning butun va kasr qismiga oid misollarni hamda ular qatnashgan tenglamalarni yechish usullari maktab matematika kursida, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari darslik va o‘quv qo‘llanmalarida yetarli darajada ishlab chiqilmagan. Shuning uchun ham biz mavzu yuzasidan, ya’ni sonning butun va kasr qismiga hamda ular qatnashgan turli tenglamalarni yechish, ularni o‘quvchilarga tushuntirish metodikasini ishlab chiqishni o‘z oldimizga maqsad qilib qo‘ydik. Ishlab chiqilgan metodik tavsiyalar va xulosalar umumta’lim maktablari, akademik litseylar o‘quvchilarida sonning butun va kasr qismi qatnashgan tenglamalarni ilmiy metodik jihatdan yechish usullarini takomillashtirishning muhim vositasidir. Shu bilan bir qatorda ushbu mavzudan o‘quv dasturlarini takomillashtirishda hamda matematika fanlari bo‘yicha o‘quv qo‘llanma va darsliklar ishlab chiqishda foydalanish mumkin. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7659 Некоторые уравнения и неравенства простых функций и свойства решений 2025-05-25T21:58:31+05:00 А.М.Ибрагимов О.Пулатов С.Дустов Умидбек Исмоилов В некоторых случаях уравнение или неравенства участие функций определение поле знать уравнение или неравенство решение есть что это не так знать или решение найти помощь дает. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7660 Ayrim qiziqarli mulohazalarni hamda tengsizliklarni isbotlash 2025-05-25T21:58:32+05:00 A.Ibragimov O.Pulatov Sh.Xolmurodov Sonlar nazariyasining ayrim sodda xossalari yordamida ba’zi qiziqarli mulohaza, tenglik va tengsizliklarning isboti qaralgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7661 Features of the development of private healthcare in Uzbekistan 2025-05-25T21:58:33+05:00 Kamron Musurmon ugli Abdisayitov Sherzod Farxodovich Majidov ijtimoiy.km@umail.uz The paper examines the features and role of private medical institutions in Uzbekistan, reveals the features of government support for the development of this sector in the republic. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7662 Ayiruv va nafas tizimlarining yosh xususiyatlari va gigiyenasi 2025-05-25T21:58:34+05:00 Husnidabonu Abdurashidova Odina Numonjonova Mohichehra Mahammadjonova Ushbu maqolada ayiruv va nafas tizimlarining anatomo-fiziologik rivojlanishi, ularning yoshga xos xususiyatlari hamda gigiyenik talablari atroflicha yoritilgan. Har ikki tizimning bolalik va o‘smirlik davrida qanday rivojlanishi, qanday omillar ularning faoliyatiga ta’sir etishi ilmiy manbalarga asoslanib bayon etilgan. Shuningdek, ayiruv va nafas tizimlari salomatligini saqlashga qaratilgan amaliy gigiyenik tavsiyalar keltirilgan. Maqola pediatriya, anatomiya, fiziologiya va gigiyena sohasida tahsil olayotgan talaba va mutaxassislar uchun foydalidir. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7663 Bolalar va o‘smirlarning nafas olish tizimi: rivojlanish xususiyatlari va ekologik omillar ta’siri 2025-05-25T21:58:35+05:00 Sevinch Shuxratjonovna Dadajonova Intizor Ismoiljon qizi Mahmudova Oyguloy Nurillo qizi Bahodirova Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlarning nafas olish tizimining anatomik va fiziologik jihatdan rivojlanish xususiyatlari hamda ekologik omillarning bu jarayonga ko‘rsatadigan salbiy ta’siri haqida so‘z yuritiladi. Zamonaviy sharoitda ekologik muammolar, ayniqsa havoning ifloslanishi, yosh organizmlar sog‘lig‘iga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shu bois, ushbu mavzuni chuqur o‘rganish dolzarb hisoblanadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7664 Asab tizimi va stress fiziologiyasi: bolalar va o‘smirlar uchun psixoneyroimmunologik tadqiqotlar 2025-05-25T21:58:35+05:00 Shohista Akmaljon qizi Xoshimjonova Oyshabegim Kamardinova Ilmiy rahbar: Ra’no Amanullayevna Aliyeva Mazkur maqolada bolalar va o‘smirlar orasida stress holatlarining asab tizimi, endokrin tizim va immun tizimi bilan o‘zaro aloqasi, ya'ni psixoneyroimmunologik omillar yoritiladi. Stressning erta rivojlanayotgan asab tizimiga ko‘rsatadigan ta’siri, u orqali sog‘liq holatiga uzoq muddatli ta’siri, xususan, immun javob va gormonlar muvozanatiga ta’siri ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotlar bolalikdagi salbiy kechinmalar immun funksiyaning pasayishi va ruhiy salomatlikka salbiy ta’sir qilishini ko‘rsatmoqda. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7665 Bolalar va o‘smirlarning sog‘lom turmush tarzini shakllantirishda gigiyena va profilaktikaning ilmiy asoslari 2025-05-25T21:58:35+05:00 Madinaxon Qudratjon qizi Abdusalomova Feruza Abduqayumova Shoxsanam Isroilova Ilmiy maslahatchi: Ra’no Amanullayevna Aliyeva Maqolada bolalar va o‘smirlarning sog‘lom hayot tarzini shakllantirishda gigiyena va profilaktik chora-tadbirlarning o‘rni va ahamiyati tahlil qilingan. Shuningdek, gigiyenik tarbiyaning kundalik hayotdagi roli va sog‘liqni saqlashda oldini olish choralarining ilmiy asoslari yoritilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7666 Fiziologik, gigiyenik va biologik fanlar nuqtai nazaridan inson organizmi faoliyatini o‘rganishning ilmiy asoslari 2025-05-25T21:58:36+05:00 Shahloxon Maxammadjonova Robiyabonu Maxammadjonova Feruzaxon Ergasheva Ilmiy maslahatchi: R.Aliyeva Mazkur maqolada inson organizmining fiziologik faoliyati, gigiyenik talablar asosida sog‘lom turmush tarzini shakllantirish va biologik jarayonlarning uyg‘unligini o‘rganish masalalari ilmiy nuqtai nazardan tahlil qilinadi. Shuningdek, bu fanlar integratsiyasining amaliy ahamiyati va zamonaviy tibbiyotdagi o‘rni yoritiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7667 Immunobiologik barqarorlik va bolalar immun tizimining rivojlanish bosqichlari 2025-05-25T21:58:36+05:00 Umida Turgʻunboyeva Ushbu maqolada bolalar immun tizimining shakllanish bosqichlari va immunobiologik barqarorlikni ta’minlash omillari tahlil qilingan. Har bir yosh davrida immun tizimining xususiyatlari, himoya mexanizmlari va emlashning o‘rni batafsil yoritilgan. Shuningdek, sog‘lom turmush tarzi, to‘g‘ri ovqatlanish, ruhiy barqarorlik va stressni boshqarish kabi omillarning immun tizimiga ta’siri ko‘rib chiqilgan. Maqola bolalar salomatligini mustahkamlashga qaratilgan tavsiyalar asosida yozilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7668 Inson ontogenezining yoshga bogʻliq xususiyatlari 2025-05-25T22:00:11+05:00 Dilrabo Saydullo qizi Samiddinova Gulhayo Ziyodullo qizi Yusupova Ilmiy rahbar: Raʼno Aliyeva Ushbu maqolada inson ontogenezining turli bosqichlarida sodir boʻladigan yoshga bogʻliq fiziologik oʻzgarishlar tahlil qilinadi. Har bir davr - prenatal hayotdan boshlab qarilikka qadar - alohida ko‘rib chiqilgan. Unda organizmning rivojlanish xususiyatlari, gormonal va funksional o‘zgarishlar, markaziy va periferik tizimlar faoliyatining bosqichma-bosqich yetilishi yoritilgan. Ushbu ma’lumotlar tibbiy, pedagogik va ilmiy amaliyotda muhim nazariy asos bo‘lib xizmat qiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7669 Inson ontogenezing yoshga bog‘liq fiziologik o‘zgarishlari 2025-05-25T22:00:12+05:00 Dilura O‘tkiroj qizi Nabijonova Xusnora Alijonova Ilmiy rahbar: Rano Amanullayevna Aliyeva Ushbu maqolada inson ontogenezi davomida ro‘y beradigan yoshga bog‘liq fiziologik o‘zgarishlar chuqur ilmiy tahlil qilinadi. Ontogenez - bu organizmning urug‘lanishdan boshlab to qariguncha bo‘lgan individual rivojlanish jarayonini o‘z ichiga oladi. Har bir yosh bosqichi organizmdagi tuzilma va funksiyalarni turlicha ifodalaydi. Yosh o‘tishi bilan fiziologik tizimlarning faoliyati ham o‘zgaradi, bu esa sog‘liq holati, moslashuvchanlik darajasi va organizmning umumiy hayotiy faoliyatiga ta’sir qiladi. Maqolada aynan shu o‘zgarishlarning asosiy bosqichlari, sabablari va ularning fiziologik mexanizmlari yoritilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7670 Bolalar va o‘smirlarning ovqatlanish fiziologiyasi: metabolik jarayonlar va oziq moddalari almashuvi 2025-05-25T22:00:12+05:00 Zebiniso Abdusalomova Sanoatxon Mirzayeva Dilafruz Bozorova Ilmiy rahbar: Ra’no Aliyeva Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlarning ovqatlanish fiziologiyasi chuqur yoritilib, ularning metabolik jarayonlari, oziq moddalari almashinuvi hamda yoshga xos ovqatlanish ehtiyojlari tahlil qilingan. Oqsillar, yog‘lar, uglevodlar va mikroelementlarning bolalar organizmiga ta’siri izchil tushuntirilgan. Sog‘lom ovqatlanishning o‘sish, rivojlanish va umumiy salomatlikdagi o‘rni amaliy tavsiyalar bilan mustahkamlangan. Maqola ota-onalar, pedagoglar va tibbiyot xodimlari uchun foydali ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7671 Features of pharmacognosy problems in world religions 2025-05-25T22:00:13+05:00 Shaxzod Azamovich Mirzaev Sherzod Farxodovich Majidov ijtimoiy.km@umail.uz The paper examines the interrelationships of pharmacology and world religions, as well as the peculiarities of attitudes towards natural medicines in Buddhism, Christianity and Islam, which have not lost their significance to the present day. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7672 Bolalar va o‘smirlarni nafas olish tizimi: rivojlanish xususiyatlari va ekologik omillar ta’siri 2025-05-25T22:00:14+05:00 Mo‘tabarxon Oybek qizi Muhammadjonova Muxlisa Valijon qizi Gʻanijonova Iroda Baxromjon qizi Joʻrayeva Malika Alijon qizi Axmedova Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlar organizmida nafas olish tizimining rivojlanish bosqichlari, uning fiziologik va anatomik o‘ziga xosliklari, shuningdek, ekologik omillarning (havo ifloslanishi, allergenlar, tutun va boshqa zarrachalar) ushbu tizimga ko‘rsatadigan ta’siri tahlil qilinadi. Bolalik va o‘smirlik davrida nafas olish tizimi tashqi omillarga nisbatan sezuvchanroq bo‘lganligi bois, uning kasallikka chalinish xavfi yuqori bo‘ladi. Tadqiqotda sog‘lom rivojlanishni ta'minlash uchun profilaktik chora-tadbirlar va ekologik salomatlikni muhofaza qilish muhimligi ta’kidlanadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7673 Yosh fiziologiyasida energiya almashinuvi: metabolizm regulyatsiyasi va adaptatsion javoblar 2025-05-25T22:00:14+05:00 Mohlaroyim Ziyodjon qizi Murodjonova Ilmiy rahbar: R.A.Aliyeva Mazkur maqolada bolalik va o‘smirlik davrida organizmda kechadigan energiya almashinuvi va metabolizm jarayonlarining fiziologik xususiyatlari yoritilgan. Metabolik jarayonlarning asosiy bosqichlari, ularni boshqaruvchi gormonal va nerv tizimi, shuningdek, tashqi muhit sharoitlariga nis-batan organizmning adaptatsion javoblari ilmiy manbalarga tayanilgan holda tahlil qilinadi. Yoshlikda energiya sarfining ortishi, o‘sish va rivojlanish jarayonlari bilan bevosita bog‘liqligi isbotlangan 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7674 Nafas olishning xususiyatlari 2025-05-25T22:00:15+05:00 Mubina Yasharbek qizi Erkinboyeva Ushbu maqolada inson organizmidagi nafas olish jarayonining biologik va fiziologik xususiyatlari keng yoritilgan. Nafas olishning bosqichlari, unga oid a’zolar tuzilishi va funksiyasi, shuningdek, uni boshqaruvchi mexanizmlar haqida batafsil ma’lumot berilgan. Shuningdek, nafas olishga ta’sir qiluvchi tashqi va ichki omillar ham ko‘rib chiqilgan. Maqola nafas olishning sog‘lom hayotdagi o‘rni va ahamiyatini tushuntirib beradi hamda ekologik omillarning bu jarayonga ta’sirini tahlil qiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7675 Qon aylanish tizimining yosh xususiyatlari va gigienasi 2025-05-25T22:00:16+05:00 Moxinur Karimova Rayhona Anvarova Sevinch Ilhomova Ilmiy maslahatchi: Raʼnoxon Aliyeva Ushbu maqolada inson organizmidagi qon aylanish tizimining yoshga qarab o‘zgaruvchi anatomik va fiziologik xususiyatlari tahlil qilinadi. Bolalikdan keksalikkacha yurak va qon tomirlarida yuz beradigan morfologik va funksional o‘zgarishlar, shuningdek, yurak-qon tomir tizimi sog‘ligini saqlashda muhim bo‘lgan gigiyenik chora-tadbirlar yoritilgan. Maqolada qon aylanish tizimini sog‘lom saqlashda sog‘lom turmush tarzi, ovqatlanish, jismoniy faollik va stressni boshqarishning o‘rni alohida ta’kidlanadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7676 Bolalar va o‘smirlarning nafas olish tizimi: rivojlanish xususiyatlari va ekologik omillar ta’siri 2025-05-25T22:00:17+05:00 Sadoqat Shuxratbekova Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlarning nafas olish tizimining anatomo-fiziologik rivojlanish xususiyatlari hamda tashqi ekologik omillar ta’siri tahlil qilingan. Tadqiqot davomida havoning ifloslanishi, ichki muhit sifati va iqlim o‘zgarishlarining bolalar salomatligiga, xususan, nafas yo‘llari kasalliklariga olib keluvchi omil sifatida qanday rol o‘ynashi ko‘rib chiqildi. Shuningdek, bolalarda nafas olish tizimini himoyalashga qaratilgan profilaktik choralar va tavsiyalar bayon etilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7677 Yosh fiziologiyasida energiya almashinuvi: metabolizm regulyatsiyasi va adaptatsion javoblar 2025-05-25T22:00:18+05:00 Moxlaroyim Jaloliddin qizi Madaminova Havohon Nurmuhammadova Mohlaroy To‘lqinboyeva Ilmiy rahbar: Rano Amanullayevna Aliyeva Ushbu maqolada yosh organizmlarda energiya almashinuvining fiziologik asoslari, metabolik jarayonlarning regulyatsiyasi va organizmning turli tashqi omillarga adaptatsion javoblari tahlil qilingan. Asosiy e’tibor bolalik va o‘smirlik davrida organizmdagi o‘zgarishlar, gormonlar va fermentlar orqali energiya iste’moli va saqlanishiga qaratilgan. Shuningdek, stress, jismoniy faollik, iqlim va ovqatlanish omillarining metabolizmga ta’siri o‘rganilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7678 Morphometric and morphological changes in the spleen in the context of experimental modeling of chronic kidney failure 2025-05-25T22:00:18+05:00 Sherzod Shodulloyevich Sobirov The article explores the structural alterations in the spleen resulting from chronic kidney failure using experimental animal models. Through detailed histological and morphometric analyses, the study reveals significant changes in spleen architecture, including lymphoid depletion, vascular alterations, and disruption of the white-to-red pulp ratio, which correlate with the progression of CKF. These findings suggest that chronic renal dysfunction exerts a systemic impact extending to lymphoid organs, underscoring the spleen’s potential role in the immunopathogenesis associated with CKF and highlighting its value as a secondary indicator in experimental nephrology. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7679 Transport va logistika sohasini optimallashtirishda raqamli texnologiyalarni o‘rni 2025-05-25T22:01:40+05:00 Behzod Qayum o‘g‘li G‘aybullayev Maqolada Mamlakatimizda transport va logistikani raqamlashtirish jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Transport-logistika infratuzilmasining raqamli yechimlar asosida rivojlanishi davlat boshqaruvi, biznes subyektlari hamda aholiga ko‘plab qulayliklar yaratishini aytib o‘tilgan. Raqamlashtirilgan texnologiyalarning asosiy turlari, ularning iqtisodiy samaradorlikka ta’siri hamda Mamlakatimiz misolida joriy etish istiqbollari tahlil qilingan. Hozirda ko‘plab tarmoqlarda raqamli texnologiyalar joriy qilinib, ular asosida yangi transformatsiya modellariga optimallashtirishga intilmoqda. Kompaniyalar bu orqali jarayonlarini optimallashtirish, mijoz ehtiyojlariga moslashish va bozor talablariga javob berishga intilib kelmoqda. Shuningdek, maqolada raqamli logistikani rivojlantirishga oid ilmiy-amaliy tavsiyalar keltirib o‘tilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7680 Akril monomerlari asosida sintez qilingan polimer prisadkalar va ularning samaradorligi 2025-05-25T22:01:40+05:00 Bahrom Bobir o‘g‘li Idiyev zehniddin2012@mail.ru Kamoliddin Ramazonovich Xo‘jaqulov zehniddin2012@mail.ru Ushbu maqolada akrilat monomerlari asosida yuqori samarali polimer prisadkalar olish texnologiyasi ishlab chiqilgan. Prisadkalar radikal sopolimerlanish yo‘li bilan sintez qilingan va ularning tarkibi, molekulyar massasi, termik va oksidlanishga chidamlilik xossalari aniqlangan. Olingan polimerlar sanoat dizel yoqilg‘ilariga qo‘shilganda ularning ekspluatatsion ko‘rsatkichlari, jumladan, oksidlanishga qarshiligi va dispergirlovchi qobiliyati sezilarli darajada yaxshilandi. Tadqiqot natijalari akrilat asosidagi moddalarning ekologik xavfsiz, samarali va texnologik jihatdan maqbul prisadka sifatida keng qo‘llanish imkonini ko‘rsatadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7681 Aromatik vinil efirlar asosida olingan prisadkalarning dizel yoqig‘ilari ekspluatatsion xossalariga ta’siri 2025-05-25T22:01:41+05:00 Xolmirza Maxmarajab o‘g‘li Ismatov zehniddin2012@mail.ru Kamoliddin Ramazonovich Xo‘jaqulov zehniddin2012@mail.ru Mazkur maqolada bir atomli fenollarning vinil efirlari asosida prisadkalar olish texnologiyasini takomillashtirish masalalari yoritilgan. Tadqiqotda vinil efirlar asosida polimer prizadkalar sintez qilishning optimal sharoitlari aniqlanib, ularning struktura-xossalari, fizik-kimyoviy va ekspluatatsion xususiyatlari chuqur o‘rganilgan. Shuningdek, olingan polimerlarning dizel yoqilg‘isi tarkibiga qo‘shilganda ko‘rsatgan ta’siri - oksidlanish, xiralanish, muzlash xossalariga ta’siri aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida samarali, ekologik xavfsiz va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo‘lgan yangi prisadka turlarini olish bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7682 Нарушения дипломатического иммунитета и их правовые последствия 2025-05-25T22:01:42+05:00 Шахзода Асамитдин кизи Аловитдинова Статья посвящена комплексному исследованию нарушений дипломатического иммунитета, их форм и юридических последствий. Автор анализирует международно-правовые нормы, регулирующие дипломатический иммунитет, и рассматривает наиболее яркие примеры нарушений на международном уровне с акцентом на опыт Франции и США, а также специфику данной проблемы в контексте Республики Узбекистан. На основе проведенного анализа предложены рекомендации по совершенствованию правового регулирования дипломатических иммунитетов с учетом национальных интересов и международных обязательств Узбекистана. Особое внимание уделено необходимости гармонизации национального законодательства с международными стандартами. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7683 Когнитивное управление музыкальной информацией в процессе фортепианного обучения 2025-05-25T22:01:43+05:00 Мадина Зокировна Исломова В статье рассматриваются когнитивные аспекты восприятия, обработки и управления музыкальной информацией в процессе фортепианного обучения. Особое внимание уделяется механизмам памяти, внимания, мышления и восприятия, влияющим на освоение музыкального текста и развитие исполнительских навыков. Описываются педагогические стратегии, направленные на активизацию когнитивных процессов у обучающихся, в том числе анализ, внутреннее слуховое представление, структурирование информации и рефлексия. Предлагаются методики, способствующие более осознанному, эффективному и устойчивому обучению фортепианной игре. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7684 Вокальная независимость в рамках непрерывных ограниченных ладовых функций мажора и минора 2025-05-25T22:01:44+05:00 Мадина Зокировна Исломова В данной статье рассматривается феномен вокальной независимости в контексте использования непрерывных ограниченных ладовых функций мажора и минора. Анализируются способы достижения вокалистом творческой свободы при сохранении гармонической целостности произведения. Особое внимание уделяется взаимодействию между устойчивыми и неустойчивыми ступенями лада, а также методам перехода между мажорными и минорными структурами без потери выразительности. Предлагается методологический подход к развитию вокально-технических навыков, способствующих органичному исполнению в рамках строгих тональных ограничений. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7685 Распределение и взаимодействие тональных центров и гармонических функций в многоуровневом музыкальном пространстве 2025-05-25T22:01:44+05:00 Мадина Зокировна Исломова В данной статье рассматриваются особенности распределения и взаимодействия тональных центров и гармонических функций в контексте многоуровневого музыкального пространства. Анализ основывается на теоретических концепциях функциональной гармонии, а также на практическом разборе произведений классического и современного музыкального репертуара. Автор уделяет внимание понятию многоуровневости как одной из ключевых характеристик музыкальной формы и структуры, в рамках которой взаимодействуют различные уровни тонального развития - от локальных модуляций до глобальных тональных планов. Особое внимание уделено функциональной роли отдельных гармонических оборотов и их взаимосвязи с центральными тональностями. Исследуется влияние второстепенных тональностей и интермодуляционных переходов на целостность музыкальной композиции. Статья также затрагивает аспекты метроритмической организации и их влияние на восприятие смены тональных опор. Представлены схемы взаимодействия гармонических функций в различных регистрах музыкального пространства, включая горизонтальный (временной) и вертикальный (гармонический) уровни. Обоснована важность системного подхода к анализу, позволяющего выявить скрытые связи между тональными планами и их функциями в общей драматургии произведения. Работа может быть полезна теоретикам музыки, композиторам, а также исследователям, работающим в области музыкального анализа, композиции и педагогики. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7686 Секвенционное построение каденций и закономерности появления доминантовой и субдоминантовой функций 2025-05-25T22:01:45+05:00 Мадина Зокировна Исломова В статье рассматриваются принципы секвенционного построения каденций и закономерности появления доминантовой и субдоминантовой функций в музыкальной ткани. Анализируются примеры из классического и романтического репертуара, раскрывается роль секвенции как средства развития и структурирования гармонического пространства. Особое внимание уделяется типовым моделям секвенций, формирующих каденционные формулы, а также их функциональной нагрузке в контексте тонального плана произведения. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7687 Тонально-ритмические взаимосвязи в сложных музыкальных структурах 2025-05-25T22:01:46+05:00 Мадина Зокировна Исломова В статье исследуются закономерности взаимодействия тональной организации и ритмических структур в контексте сложных музыкальных форм. Анализируется, как ритм влияет на восприятие и развитие тональных процессов, а также каким образом изменение тонального плана может преобразовывать ритмическую организацию. Приводятся примеры из произведений И.С.Баха, Л.Бетховена, И.Стравинского и других композиторов. Подчёркивается значение синтеза ритма и тональности как одного из ключевых факторов формирования целостности музыкальной формы. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7688 Теоретический анализ периодичности и ограниченности ладовых связей мажора и минора 2025-05-25T22:01:47+05:00 Мадина Зокировна Исломова Настоящая статья посвящена комплексному анализу структурных закономерностей ладовых связей в системе мажора и минора. Исследование направлено на выявление периодических паттернов и ограничений в функциональных отношениях между ладами, а также на определение математических принципов, лежащих в основе ладовой организации. В работе рассматриваются квинтовый круг как основа периодичности, энгармонические эквиваленты как фактор ограниченности, а также функциональные связи между параллельными, одноименными и другими типами ладовых отношений. Анализ проводится с использованием теоретико-множественного подхода и методов математического моделирования музыкальных структур. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7689 Периодические и ограниченные решения в системе мажорно-минорных ладов 2025-05-25T22:01:47+05:00 Мадина Зокировна Исломова Данное исследование посвящено математическому анализу периодических и ограниченных решений в системе мажорно-минорных ладов. Работа рассматривает ладовую систему как динамическую структуру, где тональные переходы описываются через систему дифференциальных уравнений и дискретных преобразований. Особое внимание уделяется выявлению устойчивых периодических орбит в пространстве тональностей, анализу аттракторов гармонической прогрессии и исследованию границ применимости классической функциональной теории. Методология включает теорию динамических систем, топологический анализ и алгебраическую теорию групп. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7690 Исследование структурных закономерностей взаимодействия мажора и минора 2025-05-25T22:02:58+05:00 Мадина Зокировна Исломова В данной статье исследуются фундаментальные принципы взаимодействия мажорных и минорных ладовых структур в контексте европейской тональной системы. Анализируются интервальные соотношения, гармонические функции и модуляционные процессы, определяющие характер взаимодействия между мажорными и минорными тональностями. Особое внимание уделяется изучению параллельных, одноименных и энгармонических соотношений между ладами, а также механизмов их взаимного влияния в процессе формообразования. Исследование базируется на анализе классических и современных музыкальных произведений, что позволяет выявить устойчивые закономерности ладового взаимодействия и их эволюцию в различные исторические периоды. Полученные результаты могут быть использованы для углубления теоретических знаний в области гармонии, а также в практической работе композиторов и исполнителей. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7691 Ладовые соотношения мажора и минора: теория периодичности и ограничений 2025-05-25T22:02:58+05:00 Мадина Зокировна Исломова Статья исследует фундаментальные принципы взаимосвязи мажорных и минорных ладов через призму математической теории периодичности и системных ограничений. Рассматриваются циклические закономерности квинтового круга, влияние равномерной темперации на точность интервальных соотношений, а также практические ограничения транспозиции. Анализируются симметричные отношения между параллельными и одноименными тональностями, модальные трансформации и их роль в композиционной практике. Особое внимание уделяется математическому моделированию ладовых процессов и акустическим основам темперированного строя. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7692 Структурные и периодические особенности мажорно-минорных ладов в теории музыки 2025-05-25T22:02:59+05:00 Мадина Зокировна Исломова Статья исследует фундаментальные структурные принципы и периодические закономерности мажорно-минорной ладовой системы в контексте современной теории музыки. Анализируются интервальные формулы, ступеневые соотношения, циклические свойства тональных связей и их влияние на гармоническую организацию музыкального материала. Рассматриваются особенности построения ладовых структур, их симметричные и асимметричные свойства, закономерности альтерационных изменений. Особое внимание уделяется периодичности квинтового круга, энгармоническим замещениям и их роли в модуляционных процессах. Исследуются взаимосвязи между структурными характеристиками ладов и их функциональными возможностями в композиционной практике. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7693 Роль оттенков тоники в уточнении функционального статуса T-S-D в музыкальной ткани 2025-05-25T22:03:00+05:00 Мадина Зокировна Исломова Исследование посвящено анализу многообразных проявлений тонической функции и их влияния на функциональное восприятие субдоминанты и доминанты в контексте музыкальной ткани. Рассматриваются различные оттенки тоники: устойчивая, неустойчивая, местная, проходящая, предвосхищающая и их воздействие на функциональную логику гармонических последовательностей. Анализируется механизм функциональной переоценки аккордов T-S-D в зависимости от контекста и роли тонических элементов. Особое внимание уделяется явлениям функциональной модуляции оттенков, их влиянию на восприятие кадансовых оборотов и формообразующих процессов. Исследуются взаимосвязи между локальными тоническими центрами и общей функциональной структурой произведения. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7694 The ‘Master’s Degree Imperative’ in Contemporary Africa: An Analysis of Trends, Drivers, and Socioeconomic Implications 2025-05-25T22:03:01+05:00 Sixbert Sangwa The pursuit of postgraduate education, particularly Master’s degrees, has witnessed a significant surge across the African continent in recent decades. While mirroring global trends in higher education expansion, this phenomenon in Africa presents unique characteristics and potential challenges. This article examines the complex interplay of factors driving the increasing demand for Master’s qualifications, often termed the ‘Master’s Degree Imperative’. Drawing on secondary data analysis encompassing academic literature, institutional reports, and socioeconomic indicators, we explore the motivations behind this trend, including socioeconomic aspirations, perceived credentialism in challenging labor markets, globalized educational norms, and institutional supply factors. The paper critically evaluates the alignment between the proliferation of Master’s degrees and actual labor market needs, highlighting concerns regarding graduate unemployment, skills mismatch, the efficacy of funding models (including reliance on external support), and the potential for suboptimal returns on investment for both individuals and national economies. We contrast observed patterns with postgraduate education pathways in developed economies, albeit cautiously acknowledging internal diversity within both contexts. The discussion synthesizes these findings, linking them to broader theories of human capital, signaling, and credentialism, while considering the significant socioeconomic implications, including equity and social mobility. The article concludes by underscoring the need for nuanced, evidence-based policies and institutional strategies to ensure that postgraduate education genuinely contributes to sustainable individual career paths and broader national development goals in Africa. Recommendations are provided for policymakers, higher education institutions, and prospective students. This analysis aims to contribute significantly to the discourse on higher education policy and human capital development in Africa, stimulating further research and debate. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7695 Проблематика теоретического осмысления вокального музыкального творчества 2025-05-25T22:03:03+05:00 Мадина Зокировна Исломова Исследование посвящено анализу многообразных проявлений тонической функции и их влияния на функциональное восприятие субдоминанты и доминанты в контексте музыкальной ткани. Рассматриваются различные оттенки тоники: устойчивая, неустойчивая, местная, проходящая, предвосхищающая и их воздействие на функциональную логику гармонических последовательностей. Анализируется механизм функциональной переоценки аккордов T-S-D в зависимости от контекста и роли тонических элементов. Особое внимание уделяется явлениям функциональной модуляции оттенков, их влиянию на восприятие кадансовых оборотов и формообразующих процессов. Исследуются взаимосвязи между локальными тоническими центрами и общей функциональной структурой произведения. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7696 Методологические барьеры в научном осмыслении вокального исполнительства 2025-05-25T22:03:04+05:00 Мадина Зокировна Исломова В статье рассматриваются основные методологические проблемы, возникающие при научном исследовании вокального исполнительства. Анализируются противоречия между субъективной природой вокального искусства и объективными требованиями научного познания. Выделяются ключевые барьеры: сложность формализации художественного процесса, междисциплинарный характер предмета исследования, недостаток унифицированного понятийно-терминологического аппарата, проблемы измерения и оценки исполнительских качеств. Предлагаются пути преодоления выявленных методологических ограничений через развитие интегративных подходов и создание новых исследовательских инструментов. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7697 Управление системой музыкальных правил при освоении нового фортепианного репертуара 2025-05-25T22:03:05+05:00 Мадина Зокировна Исломова В статье рассматриваются методологические и практические аспекты управления системой музыкальных правил в процессе освоения нового фортепианного репертуара. Анализируются типы музыкальных правил - от технических до стилистических - и их роль в интерпретации произведения. Предлагаются педагогические стратегии и исполнительские подходы, способствующие эффективному усвоению и интеграции музыкальных норм в художественное исполнение. Особое внимание уделяется балансу между соблюдением традиций и индивидуальной интерпретацией. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7698 Pedagogika fanining ilmiy tadqiqot metodlar 2025-05-25T22:03:06+05:00 Husnida Olimbek qizi Abdurashidova Odina Numonjonova Mohichehra Mahammadjonova Ilmiy maslahatchi: M.M.Mirzakarimova Ushbu maqolada pedagogika fanining ilmiy tadqiqot metodlari haqida so‘z yuritamiz. Tadqiqot metodlarini to‘g‘ri tanlash, ularni to‘g‘ri qo‘llash pedagogik ilmiy izlanishlarning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. Pedagogik tadqiqotlar metodlari o‘zining xilma-xilligi bilan ajralib turadi, chunki ta’lim jarayoni ko‘p omillar ta’sirida shakllanadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7699 Asab tizimi va stress fiziologiyasi: bolalar va oʻsmirlar uchun psixoneyroimmunologik tadqiqotlar 2025-05-25T22:03:07+05:00 Ro‘zixon Ikromjon qizi Keldiyeva Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlar organizmida stressning asab tizimi, gormonal tizim va immunitetga ta’siri yoritiladi. Stress vaqtida yuzaga keladigan biologik jarayonlar va ularning sog‘liq uchun oqibatlari tushuntiriladi. Shuningdek, stressni kamaytirish va oldini olish yo‘llari haqida amaliy tavsiyalar beriladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7700 Mehnat nizolari bo‘yicha qarorlarni ijro etilishining xususiyatlari 2025-05-25T22:03:07+05:00 Alisher Botirov alisherbotirov001@gmail.com Mazkur maqolada mehnat nizolari yuzasidan sud qarorlarini ijro etish jarayonining o‘ziga xos jihatlari tahlil qilinadi. Mehnat huquqining asosiy prinsiplari, sud qarorlarini amalga oshirishda uchraydigan huquqiy va amaliy muammolar, hamda bu borada xalqaro tajriba ko‘rib chiqiladi. Maqolada qaytarma ijro masalasiga alohida e’tibor qaratilib, sud qarorining ijro etilmasligi yoki to‘liq bajarilmasligi natijasida yuzaga keladigan huquqiy oqibatlar tahlil qilinadi. Shuningdek, sudyalarning javobgarligi masalasi ko‘rib chiqilib, sud qarorlarining o‘z vaqtida va to‘liq ijro etilishiga ta’sir qiluvchi omillar tahlil qilinadi. Sud qarorlarining ijro etilishi tizimidagi institutsional yondashuvlar, davlat organlarining roli hamda mehnat munosabatlaridagi nizolarni samarali hal etish yo‘llari yoritiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7701 Fizikadan grafik ko‘rinishdagi masalalarni raqamli texnologiyalardan foydalanib yechish molekulyar fizika bo‘limi misolida 2025-05-25T22:04:49+05:00 Dilshod Negboy o‘g‘li Esanboyev Dilbar Sarvar qizi Malikova Nuriddin Pardaqulovich Toshmurodov Ushbu maqolada raqamli texnologiyalardan foydalanib fizikaga oid grafik masalalarini python dasturi yordamida yechish afzalliklari, imkoniyatlari va darslarda qo‘llanishlari molekulyar fizika misolida keltirib o‘tilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7702 Boshlang‘ich sinflarga gapning bosh bo‘laklarini o‘qitish bo‘yicha samarali metodlar va ularning tahlili 2025-05-25T22:04:50+05:00 Mehriniso Alijon qizi Aminova Ushbu maqolada gapning bo‘laklari, uning turlari, 3-sinf kitobining 2-qismida berilgan topshiriqlar va ularni bajarish haqida, yangicha metodlar haqida so‘z yuritilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7703 Lesson - the main form of organizing education 2025-05-25T22:04:51+05:00 Gozaloy Maqsadbek qizi Semeteyeva Madina Qodirova Dildora Sayfullayeva Superviser: M.M.Mirzakarimova This article highlights the role of the lesson in the educational process, its organizational and pedagogical features, and its didactic significance. It analyzes types of lessons, their structure, main stages, and the requirements for modern lessons. The author presents the lesson as a key tool in developing, educating, and shaping students’ knowledge and skills, and describes ways to improve its effectiveness. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7704 Oila tarbiyasi asoslari 2025-05-25T22:04:51+05:00 Sevinch Shuxratjonovna Dadajonova Intizor Ismoilovna Mahmudova Oyguloy Nurillo qizi Bahodirova Ushbu maqolada “Oilada tarbiya asoslari” tushunchasi, farzand shakllanishida oila a’zolarining o‘rni va ahamiyati, farzandni mustaqil shaxs sifatida tarbiyalash hamda oila tarbiyasida diniy qarashlar mavzusi yoritib berilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7705 Inkluziv ta’lim va uni amalga oshirish bosqichlari 2025-05-25T22:04:52+05:00 Dilsora Sarvarjon qizi Gofurjonova Ilmiy rahbar: M.Mirzakarimova Ushbu maqolada O‘zbekistonda inkluziv ta’lim tizimini shakllantirish va uni samarali amalga oshirish bosqichlari tahlil qilinadi. Tadqiqotda inkluziv ta’limning mohiyati, huquqiy asoslari, pedagogik va metodik jihatlari o‘rganilgan. Mualliflar amaldagi ta’lim tizimidagi mavjud muammolar, o‘qituvchilarning malakasi, moddiy-texnik baza, ota-onalarning tayyorgarligi kabi omillarni tahlil qiladi. Shuningdek, muvaffaqiyatli tajribalar asosida takomillashtirish bo‘yicha aniq taklif va tavsiyalar berilgan. Tadqiqot natijalari inkluziv ta’limni keng miqyosda joriy etishda tizimli, ko‘p bosqichli yondashuv zarurligini ta’kidlaydi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7706 Ayollarni rahbarlik lavozimlariga tayyorlashda loyiha asosli liderlik dasturlarining samaradorligi 2025-05-25T22:04:52+05:00 Xosiyathon To‘lkunovna Kamilova Mazkur ilmiy ishda ayollarni rahbarlik lavozimlariga tayyorlashda loyiha asosidagi liderlik dasturlarining samaradorligi tahlil qilinadi. Tadqiqotda loyiha metodologiyasi asosida tashkil etilgan modulli treninglar, mentorlik tizimi va strategik loyihalarning ayollar liderlik salohiyatini rivojlantirishdagi o‘rni ko‘rsatib beriladi. Ularning o‘ziga xos jihati - nafaqat bilim berish, balki real boshqaruv muhitida liderlik ko‘nikmalarini shakllantirish, tashabbuskorlikni rivojlantirish va ijtimoiy kapitalni mustahkamlashdir. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, loyiha asosli yondashuv gender tengligini institutsional darajada ta’minlashga xizmat qiluvchi samarali strategik vosita sifatida qaralmoqda. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7707 Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining nutqiy ko‘nikmalarini rivojlantirish 2025-05-25T22:04:53+05:00 Muslima Nasimxon qizi Jaxongirova Ilmiy rahbari: Muniraxon Voxobova Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining nutqi ko‘nikmalarini rivojlantirish va uning bugungi kundagi ahamiyat, boshlang'ich ta'lim o'quvchilarini nutqini korrreksiya qilish, psixologik-pedagogik yondashish va nutq borasida olib borilgan fikr mulohazalar o‘z haqida fikr yuritilgan. Kalit so‘z: nutq, nutq o‘stirish, fonetika, imlo, inklyuziv ta’lim, logoped 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7708 Addiktiv xulq-atvor profilaktikasi: zamonaviy yondashuvlar va samarali strategiyalar 2025-05-25T22:04:54+05:00 Tamara Yuldashevna Ruzimova Sharafat Kurbannazirovna Abdullayeva Muqaddas Bekpo‘latovna Hayitboyeva Nilufar Bazarbayevna Masharipova Sanobar Atadjanovna Xadjayeva Ushbu tezis addiktiv xulq-atvorning profilaktikasiga qaratilgan zamonaviy yondashuvlarni tahlil qiladi. Tadqiqot ishlari natijasida sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish, oilaviy munosabatlarni mustahkamlash va ijtimoiy kompetensiyani rivojlantirishga asoslangan kompleks profilaktika dasturlarining samaradorligi aniqlandi. Maqolada addiktiv xulq-atvorni erta aniqlash uchun innovatsion texnologiyalardan foydalanish imkoniyatlari, shuningdek, ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash tizimlarini takomillashtirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7709 Ijtimoiy yordam va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatishda davlat va nodavlat sektorlarning hamkorligi 2025-05-25T22:04:55+05:00 Malika Eraliyeva malikaeraliyeva527@gmail.com Ushbu maqolada aholiga ijtimoiy yordam va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatishda davlat organlarining vakolatlari, funksiya va vazifalari, shuningdek, mavjud muammoli vaziyatlar huquqiy jihatdan tahlil qilingan. Ijtimoiy yordam va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatishda nodavlat-notijorat tashkilotlarining rolini oshirish, tashabbuskor tadbirkorlik subyektlarini xayriya faoliyatlariga keng jalb etish masalalarini qonunchilikka kiritish taklif sifatida keltirilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7710 STEAM ta’lim texnologiyalari asosida talabalarni ilmiy faoliyatga yo‘naltirishning innovatsion texnologiyalari 2025-05-25T22:04:55+05:00 Azizbek Botirali o‘g‘li Xasanboyev Bugungi globallashuv sharoitida o‘z maqsadlari va vazifalarini ongli yo‘naltira oladigan kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj kun sayin ortib bormoqda. Ana shu ma’noda ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish uchun yetarli shart-sharoit yaratish masalasi o‘quv amaliyotida keng muhokama qilinmoqda. Talaba-yoshlarga zamonaviy bilimlar berish va rivojlantirishda o‘quv - tadqiqot faoliyati va izlanishli ijodiy faoliyat ko‘nikmasini shakllantirish eng asosiy vazifa sifatida qaralmoqda. Boshlang‘ich sinfdan boshlab bu faoliyatga yo‘naltirish juda muhim sanaladi, chunki bu bosqichda talabaarning bilim, ko‘nikmalarini shakllantirish, ijodiy va mustaqil faoliyatlarini yo‘lga qo‘yish, bilish, tushunish, qo‘llash, tahlil, sintez qilish va faoliyat natijalarini baholay bilishlariga o‘rgatish orqali kognitiv faoliyat tashkil etiladi. Shu bilan bir qatorda talabaarni dastlabki tadqiqot ishlariga yo‘naltirish ham bu muammoni hal qilishning eng muhim yechimlaridan biridir. Talabaarning “kichik tadqiqotchi” mavqeiga erishishdagi dastlabki qadamlari zamonaviy rivojlantiruvchi ta’limni amalga oshirish uchun poydevor vazifasini bajaradi. Boshlang‘ich sinf talabaarining izlanishli-ijodiy faoliyatga bo‘lgan ehtiyoji har bir bolada genotipik jihatdan turlicha determenatsiyalashgan bo‘lib, ba’zi bolalar ilmiy faoliyatka layoqat bilan tug‘iladi. Ayrim bolalar esa ijtimoiylashuv jarayonida - o‘yin, kattalar va tengdoshlari bilan bevosita muloqot, maktabgacha ta’lim tashkilotidagi maxsus tashkil etilgan mashg‘ulotlar davomida bunday imkoniyatga ega bo‘lib boradilar. Izlanishli - ijodiy faoliyat doimo hodisalar va voqealarning tub mohiyatini anglash, yangi taassurotlar olishga bo‘lgan barqaror qiziqish, amaliy tajribalar o‘tkazishga chanqoqlik, faollik, tabiat hodisalari haqida mustaqil ravishda yangi ma’lumotlarni izlashga bo‘lgan istakning mavjudligi, kuzatish va tajriba o‘tkazish kabi muhim xususiyatlarni taqozo etadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7711 Musiqa madaniyati darslarida nota savodxonligini shakllantirishning innovatsion yondashuvlari 2025-05-25T22:04:56+05:00 Marjona Panji qizi Jovliyeva Ilmiy rahbar: Ulug‘bek Karimjonovich Xurramov Ushbu maqolada umumta’lim maktablarida musiqa madaniyati darslarida o‘quvchilarning nota savodxonligini shakllantirishda innovatsion metodlardan foydalanishning ahamiyati, samaradorlik omillari hamda amaliy tajribalar tahlil qilinadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7712 Monogramma-motiv yaratish 2025-05-25T22:06:00+05:00 Ulug‘bek Karimjonovich Xuramov xurramov_ulugbek@mail.ru Ushbu maqolada monogramma haqida, ayniqsa kompozitorlarning ijod qilishida monogramma usulidan foydalanib musiqa yaratishlari haqida o‘zbek tilida ilk ma’lumotlar keltirib o‘tilgan. Malumotlarni shunchaki tarjima qilish bilan kifoyalanmasdan, balki, keltirilgan ma’lumotlarni qisqacha tavsifi ham keltirilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7713 Konstantin Dmitriyevich Ushinskiyning pedagogik qarashlarida insonparvarlik tamoyillari 2025-05-25T22:06:00+05:00 Mo‘tabarxon Oybek qizi Muhammadjonova Iroda Baxromjon qizi Joʻrayeva Islombek Oʻsmonjon oʻgʻli Moʻminjonov Ilmiy maslahatchi: M.M.Mirzakarimova Mazkur maqolada K.D.Ushinskiyning pedagogik qarashlari tahlil qilinib, uning tarbiya va ta’lim jarayonida insonparvarlik tamoyillariga e’tibori ochib beriladi. Ushinskiy inson shaxsiga hurmat, mehr-muruvvat, tenglik, adolat tamoyillarini ilgari surgan holda, o‘quv-tarbiya jarayonini shaxsga yo‘naltirilgan tarzda olib borishni targ‘ib qilgan. Uning qarashlari zamonaviy pedagogikada ahamiyatli bo‘lib, insonga yo‘naltirilgan ta’lim konsepsiyasiga mos keladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7714 Mahmudxo‘ja Behbudiyning “Padarkush” dramasi - jadidchilik ruhidagi ilk oʻzbek sahna asari 2025-05-25T22:06:01+05:00 Mohlaroyim Ziyodjon qizi Murodjonova Ilmiy maslahatchi: M.M.Mirzakarimova Mahmudxo‘ja Behbudiyning “Padarkush” dramasi o‘zbek dramaturgiyasining ilk namunalaridan biri bo‘lib, jadidchilik g‘oyalarini aks ettiradi. Asarda ilm va jaholat to‘qnashuvi, ota-onaga hurmat va jamiyat taraqqiyoti masalalari yoritilgan. Drama xalqni ma’rifat sari yetaklashga xizmat qilgan va o‘zbek sahna san’atining shakllanishida muhim o‘rin tutgan. Ushbu maqolada asarning mavzusi, g‘oyasi va adabiyotdagi ahamiyati tahlil etiladi. Kalit soʻzlar: dramaturgiya, tragediya, ma’rifatparvarlik, realizm 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7715 O‘quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirish 2025-05-25T22:06:03+05:00 Mahliyo Hamdullayeva Ushbu maqolada ta’lim muhitida o‘quvchilarni ilmiy dunyoqarashini shakllantirish, tafakkurni shakllantirish, aqliy tarbiya, ilmiy dunyoqarashning asosiy belgilari, o‘quvchi dunyoqarashini shakllantirishning shakl, metod va vositalarining nazariy metodologik asoslari to‘g‘risida ma’lumotlar o‘rin olgan. Taʼlimning shaxsga yoʻnaltirilganligi, oʻquvchiga qaratilganligi va oʻqituvchining oʻquvchilar bilan oʻzaro munosabati, maʼnaviy-axloqiy jihati, insonparvarlik qadriyatlari almashinuvi jarayoni koʻrib chiqilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7716 Yaxlit pedagogik jarayonning asosiy shakli 2025-05-25T22:06:03+05:00 Muslimaxon Faxriddin qizi Otajonova Umida Fayzullo qizi Turgʻunboyeva Ruxshonabonu Mashrabboy qizi Ismoiljonova Ushbu maqolada yaxlit pedagogik jarayon tushunchasi, uning mazmun-mohiyati hamda asosiy shakli sifatida darsning pedagogik tizimdagi o‘rni tahlil qilinadi. Pedagogik jarayonning tarkibiy qismlari, o‘quv faoliyati shakllari va darsning metodik jihatlari ilmiy-nazariy asosda yoritiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7717 O‘qituvchi pedagoglarning pedagogik faoliyatlarida salomatligiga ta’sir etivchi omillar va ularning 2025-05-25T22:06:04+05:00 Diyora Otabek qizi Muhammadjonova Ilmiy rahbar: Azamat Muhammadjon o‘g‘li Siddiqov Maqolada zamonaviy pedagoglarning salomatligiga ta’sir etuvchi omillar kompleks tahlil qilinadi. Ushbu omillar orasida kasbiy stress, mehnat sharoitlari, psixo-emotsional zo‘riqish, noto‘g‘ri ovqatlanish, jismoniy faollikning yetishmasligi va ekologik muhitning salbiy ta’siri alohida ajratib ko‘rsatilgan. Muallif pedagogik faoliyatning o‘ziga xos xususiyatlari - uzoq vaqt davomida yuqori darajada aqliy va emotsional kuch sarflash zarurati - salomatlikka salbiy ta’sir qilishi mumkinligini asoslab beradi. Shuningdek, maqolada pedagoglar salomatligini saqlash va mustahkamlash bo‘yicha zamonaviy metodlar ko‘rib chiqiladi. Bularga sog‘lom turmush tarzini shakllantirish, stressni boshqarish texnikalari, jismoniy mashqlarni tizimli ravishda bajarish, ovqatlanish madaniyatini yaxshilash, ergonomik mehnat sharoitlarini yaratish va psixologik yordam ko‘rsatish mexanizmlari kiradi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7718 Fuqarolik tarbiyasi: Zamonaviy yondashuvlar va ijtimoiy ahamiyat 2025-05-25T22:06:05+05:00 Zilolaxon Nizomiddin qizi Sirojiddinova Umidaxon Yo‘ldasheva Zuhraxon Obitxanova Ilmiy maslahatchi: M.M.Mirzakarimova Maqolada fuqarolik tarbiyasining nazariy asoslari, tarixiy ildizlari va zamonaviy jamiyatda tutgan o‘rni har tomonlama tahlil qilinadi. Xususan, O‘zbekiston Respublikasida fuqarolik jamiyatini shakllantirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar, ta’lim tizimidagi yondashuvlar va fuqarolik ongini shakllantirishdagi muhim omillar o‘rganiladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7719 Bolalar nutqida sintaktik mexanizmlarning shakllanishi 2025-05-25T22:06:06+05:00 Nodira Baxtiyor qizi Goipova Mukarramxon Ulug‘bek qizi Tursunaliyeva Ushbu maqolada bolalar nutqida sintaktik mexanizmlarning shakllanish jarayoni o‘rganiladi. Nutq rivojlanishining turli bosqichlarida sintaktik tuzilmalarning paydo bo‘lishi va ularning lingvistik xususiyatlari tahlil qilinadi. Tadqiqot jarayonida bolalar nutqini shakllantirishda atrof-muhit, ta’lim va muloqot muhitining ahamiyati ta’kidlanadi. Ushbu tadqiqot sintaktik tuzilmalarning shakllanishi haqida yangi ma’lumotlar taqdim etadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7720 Spiritual and moral education 2025-05-25T22:06:07+05:00 Oydinoy Nodirbek qizi Tolipova Scientific advisor: M.M.Mirzakarimova The development of every advanced nation and people is closely linked to the moral values of individuals. This article discusses the concept of spiritual and moral education as one of the essential aspects of personality formation. It explores methods of instilling spiritual values and criteria in the younger generation and outlines effective approaches to moral education within the family, school, and society. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7721 Inklyuziv taʼlimda logopedik yordamning oʻrni 2025-05-25T22:06:08+05:00 Dilafroʻz Turgʻunpoʻlatova Ilmiy rahbari: Muniraxon Voxobova Ushbu maqolada inklyuziv taʼlim tizimida logopedik yondashuvning ahamiyati va o‘rni tahlil etilgan. Logopedik yordam, nutq va til rivojlanishidagi muammolarni bartaraf etishda, ayniqsa maxsus ehtiyojga ega bolalar uchun juda muhimdir. Maqolada logopedik metodlar yordamida nutq nuqsonlari bo‘lgan bolalarga taʼlim berishning asosiy tamoyillari, pedagogik yondashuvlar va amaliy usullar ko‘rib chiqilgan. Inklyuziv taʼlimda logopedik yondashuv nafaqat nutq muammolarini bartaraf etish, balki bolalarning jamiyatga moslashuvi va ijtimoiy integratsiyasini taʼminlashda katta rol o‘ynaydi. Shuningdek, o‘qituvchilar va ota-onalar uchun logopedik yordamni samarali taqdim etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7722 Keksalarni yosh chegaralari psixologik muammo sifatida 2025-05-25T22:06:08+05:00 Go‘zal Xolmuhammad qizi Rustamova Turg‘unboyeva Dilshoda Ushbu maqolada, keksalikda yuzaga keladigan psixologik muammolarni tahlil qilib, ularning yosh chegaralari bilan bog‘liqligini ko‘rib chiqamiz. Shuningdek, keksalarning ruhiy salomatligini saqlash va rivojlantirishga yordam beradigan strategiyalarni muhokama qilish orqali, keksalikka oid muammolarni hal qilishga yordam beramiz. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7723 Methodological structure of social-pedagogical competence development in future primary class teachers 2025-05-25T22:07:12+05:00 Mubina Nodirjon qizi Kuldasheva Ilmiy maslahatchi: Nilufarxon A’zamjon qizi Xayrullayeva This article aims to reveal the pedagogical possibilities of developing social-pedagogical competence of future elementary school teachers, the importance of professional-pedagogical competencies that should be formed in teachers. Keyword: social pedagogue, social-pedagogical, social-rehabilitation, social-legal, humanitarian idea, professional status, design, prediction, communicative, creativity 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7724 Jismoniy tarbiya - sog‘lom turmush tarzini shakllantirish omili 2025-05-25T22:07:12+05:00 Umida Tohirjon qizi Xolmuhammadova Jumagul Tavakal qizi Xusanova Gulsora Tohirjon qizi Zokirova Ilmiy maslahatchi: M.M.Mirzakarimova Mazkur maqolada jismoniy tarbiyaning mohiyati, uning sog‘lom turmush tarzini shakllantirishdagi o‘rni, yoshlar hayotidagi ahamiyati, shuningdek, jismoniy tarbiyaning ta’lim tizimidagi roli ilmiy-nazariy asosda yoritiladi. Jismoniy faollikning ruhiy va jismoniy salomatlikka ijobiy ta’siri tahlil qilinadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7725 Effective pedagogy as a key factor in the educational process 2025-05-25T22:07:14+05:00 Shohistakhon Akmaljon qizi Khoshimjonova Oyshabegim Kamardinova Scientific advisor: Mahliyo Mirzakarimova This article analyzes the main principles, methods and advantages of effective pedagogy in the modern education system. The effective interaction between the teacher and the student, approaches adapted to the individual abilities of students, the role of innovative technologies in the educational process are highlighted. The article considers effective pedagogy not only as a means of imparting knowledge, but also as a key factor in the educational process. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7726 Nutq rivojlanishining buzilishlari va ularning sabablari 2025-05-25T22:07:15+05:00 Nodira Baxtiyor qizi Goipova Yodgora Elmurod qizi Meliboyeva yodgoram53@gmail.com Mazkur ishda nutq rivojlanishining buzilishlari va ularning yuzaga kelish sabablari tahlil qilingan. Nutq - bolaning ijtimoiylashuvi va aqliy rivojlanishining muhim omillaridan biri hisoblanadi. Ammo turli ichki va tashqi omillar ta’sirida bolalarda nutqning normal rivojlanish jarayoni buzilishi mumkin. Ushbu buzilishlar fonetik-fonematik, leksik-grammatik, umumiy nutq yetishmovchiligi, dizartriya, alaliya, kabi shakllarda namoyon bo‘ladi. Ishda har bir turdagi buzilishning belgilariga, tashxislash usullariga va ularni keltirib chiqaruvchi sabablariga - irsiy omillar, markaziy asab tizimidagi nuqsonlar, psixologik va ijtimoiy muhit ta’siriga e’tibor qaratilgan. Shuningdek, bunday buzilishlarning erta aniqlanishi va tuzatish-pedagogik choralari muhimligi alohida ta’kidlangan. Kalit soʻzlar: nutq rivojlanishi, buzilishlar, sabablar, sonetik-fonematik buzilish, leksik-grammatik buzilish, dizartriya, alaliya, markaziy asab tizimi, psixologik muhit, ijtimoiy muhit tashxislash, pedagogik choralar, erta aniqlash 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7727 Effektiv pedagogikaning metodologik xususiyatlari 2025-05-25T22:07:16+05:00 Gulhayo Ziyodullo qizi Yusupova Dilrabo Saydullo qizi Samidinova Ilmiy maslahatchi: M.Mirzakarimova Bu maqolada effektiv pedagogikaning mohiyati, zamonaviy ta’limdagi oʻrni va ahamiyati haqida tushunchalar beriladi. Ta’lim sohasiga effektiv pedagogikaning ta’siri haqida fikr yuritiladi. Kalit soʻzlar: effektiv pedagogika, zamonaviy ta’lim, refleksiya, interaktiv, konstuktiv, samarali oʻqitish, kashf etish, AKT, asosiy tamoyillar, hayotiylik 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7728 Nutq nuqsonlarining kelib chiqish sabablari 2025-05-25T22:07:17+05:00 Nodira Baxtiyor qizi Goipova Zilola Ikromjon qizi Uraimjonova Nutq nuqsonlari - bu insonning og‘zaki yoki yozma nutqining to‘g‘ri shakllanmasligi yoki buzilishi bilan bog‘liq bo‘lgan muammolar yig‘indisidir. Ushbu maqolada nutq nuqsonlarining kelib chiqish sabablari keng tahlil qilinadi. Xususan, tug‘ma va orttirilgan omillar, genetik moyillik, nevrologik kasalliklar, psixologik omillar hamda atrof-muhit ta’siri kabi sabablar ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, logopedik muammolarni oldini olish va davolash usullari haqida tavsiyalar beriladi. Maqola nutq muammolari bo‘yicha ilmiy-tadqiqot ishlari olib borayotgan mutaxassislar, logopedlar va ota-onalar uchun foydali bo‘lishi mumkin. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7729 Языковая адаптация детей-инофонов в русскоязычной школе: в условиях Узбекистана 2025-05-25T22:07:17+05:00 Б.Т.Аманбаева bahoraamanbayeva2006@gmail.com В статье рассматриваются особенности языковой адаптации детей-инофонов в условиях русскоязычной школы Узбекистана. Выявлены основные трудности, с которыми сталкиваются учащиеся, владеющие русским языком на неродном уровне, а также обозначены эффективные методы педагогической поддержки. Особое внимание уделено психолингвистическим аспектам усвоения языка, роли учителя и созданию адаптационной среды. Делается акцент на необходимости индивидуального подхода и использования современных дидактических технологий. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7730 Tasviriy san’at darslarini tashkil qilishda pedagogik mahoratning ahamiyati 2025-05-25T22:07:18+05:00 Nargiza Baxtiyorovna Jumayeva Ushbu maqolada tasviriy san’at ta’limi jarayonida pedagogik mahoratning o‘rni va ahamiyati keng tahlil qilinadi. Ayniqsa, o‘qituvchining professional tayyorgarligi, didaktik qobiliyatlari, ijodkorligi, psixologik yondashuvi va zamonaviy ta’lim texnologiyalarini qo‘llash ko‘nikmalari tasviriy san’at darsining samaradorligiga qanday ta’sir ko‘rsatishi tadqiq etiladi. Pedagogik mahorat bugungi kunda faqat an’anaviy dars o‘tish bilan cheklanib qolmay, balki o‘quvchilarning estetik didini, mustaqil tafakkurini va ijodiy qobiliyatini shakllantirishda asosiy omil sifatida namoyon bo‘ladi. Maqolada zamonaviy darslarda qo‘llanilayotgan innovatsion yondashuvlar, fanlararo integratsiya va raqamli ta’lim vositalaridan samarali foydalanish tajribalari tahlil qilinadi. Xulosa sifatida esa pedagog kadrlarning malakasini oshirish va ijodiy muhit yaratish bo‘yicha amaliy tavsiyalar keltiriladi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7731 Методологическое исследование кросс-культурных различий в использовании и восприятии юмора 2025-05-25T22:07:19+05:00 Мохидил Олимова Данная работа посвящена методологическому исследованию кросс-культурных различий в использовании и восприятии юмора. Актуальность темы обусловлена растущей глобализацией и необходимостью понимания культурных особенностей, влияющих на юмористические практики. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7732 Педагогическое взаимодействие и методические подходы в обучении РКИ: от традиции к современности 2025-05-25T22:07:19+05:00 Дилафруз Ахмадалиева В данной статье рассматривается современные принципы преподавания и значение педагогического воздействия в процессе обучения русскому языку как иностранному (РКИ). Обосновывается необходимость сочетания традиционных и современных подходов, что позволяет учитывать индивидуальные особенности обучающихся, их мотивацию и уровень языковой подготовки. Представленные положения способствуют совершенствованию методики РКИ и могут быть полезны как преподавателям, так и разработчикам учебных материалов. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7733 Принципы трудовых правоотношений в странах Центральной Азии 2025-05-25T22:07:20+05:00 Хосиятхон Омонхон қизи Низомова Nafisanizomova@gmail.com В данной работе проведен сравнительный анализ принципов трудового права Республики Узбекистан, Казахстан, Кыргызстан, Таджикистан и Туркменистан. Особое внимание уделено нормативному закреплению данных принципов в Трудовом кодексе, их различием в фиксации и соответствию международным стандартам, в том числе международным актам Международной организации труда. Работа подчеркивает значимость данных принципов в защите прав работников и правоприменительной практике. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7734 Формирование базовой языковой компетенции в преподавании РКИ с использованием элементов STREAM-образования 2025-05-25T22:08:12+05:00 Л.Нехочина В статье рассматриваются возможности применения элементов STREAM-подхода в преподавании русского языка как иностранного на начальном этапе (уровни А1-А2). Актуальность темы обусловлена необходимостью адаптации методик обучения РКИ к современным условиям цифровизации и междисциплинарности. STREAM-модель, включающая компоненты науки, технологий, чтения, инженерии, искусства и математики, раскрывается как эффективный инструмент формирования базовой языковой компетенции у инофонов. Описаны теоретические основы языковой компетенции, психолингвистические особенности начинающих учащихся, а также формы и примеры интеграции STREAM-заданий в учебный процесс. Статья также обсуждает преимущества и ограничения данного подхода, предлагая практические рекомендации для преподавателей. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7735 Public Policy Efficiency in SME Development: Analysis of Kazakhstan’s State Programs and Urban Implementation Challenges 2025-05-25T22:08:13+05:00 Asparuh Barysuly Bolatbek Small and medium-sized enterprises (SMEs) are widely recognized as key drivers of economic growth, innovation, and employment. In Kazakhstan, the government has introduced a range of public policy programs aimed at supporting SME development, particularly through financial support, infrastructure access, and institutional facilitation. However, despite ambitious objectives, the effectiveness of these programs remains uneven, especially at the urban level. This article analyzes the efficiency of state programs supporting SMEs in Kazakhstan, with a specific focus on their implementation in the city of Almaty. Using a mixed-methods approach that combines policy document analysis and empirical data review, the paper identifies critical implementation challenges, including administrative complexity, limited digitalization, and weak monitoring mechanisms. The findings suggest that while Kazakhstan has made progress in establishing a supportive policy environment for SMEs, significant barriers persist that hinder practical outcomes. The article concludes with targeted recommendations for improving policy efficiency through localized adaptation, stronger digital tools, and enhanced inter-agency coordination. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7736 ESG report and its role in the Development of Corporations 2025-05-25T22:08:14+05:00 Jasurbek Gulboy oʻgʻli Abdishukurov This thesis examines importance of ESG in current global environment and projects that is being performed by big csorporations, such as Micorsoft. Microsoft’s environmental sustainability initiatives are detailed in its 2024 Environmental Sustainability Report. It assesses the company's progress towards its 2030 commitments: becoming carbon negative, water positive, achieving zero waste, and protecting more land than it uses. The analysis highlights significant advancements in renewable energy procurement, waste reduction, and land conservation. However, it also identifies challenges, particularly in reducing Scope 3 emissions and water consumption associated with data center operations. The study underscores the importance of technological innovation, strategic partnerships, and policy advocacy in overcoming these challenges and achieving Microsoft's sustainability goals. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7737 Молиявий технологияларнинг молиявий саноат транформацияси ва иқтисодий самарадорликни оширишдаги аҳамияти 2025-05-25T22:08:14+05:00 Абдумалик Ортиғалиевич Рўзиев aoruziyev@gmail.com Иқтисодиётнинг асосий соҳаси ҳисобланган молия тизимини рақамли модернизация қилиниши натижасида инновацион технологиялар тамойилларига асосланиб амалга оширилаётган узлуксиз таркибий ўзгаришлар жараёни маҳсулот ва хизматлар таркиби ҳамда сифатига аҳамиятли таъсир кўрсатиш билан бир вақтда халқаро амалиётда бизнеснинг янги тури - FinTech компанияларининг пайдо бўлишига олиб келди. Мақолада молиявий технологияларнинг хусусиятлари, глобал ва маҳаллий молия тизимининг фаолиятига таъсири, молиявий технологиялар саноати бозорининг асосий технологик йўналишлари ва кўрсаткичлари, бу борада Ўзбекистонда ишлаб чиқилган тадбир ва мақсадлар тадқиқ этилган. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7738 Turizm sohasidagi iqtisodiy samaradorlikni oshirishda innovatsion yechimlar 2025-05-25T22:08:15+05:00 Sunnatbek Safo o‘g‘li No‘monov Ushbu maqolada turizmda iqtisodiy samaradorlikni oshirish tahlil qilinadi. Turizm sektori mamlakat iqtisodiyotiga katta ta’sir ko‘rsatadigan soha bo‘lib, uning iqtisodiy samaradorligi valyuta tushumlari, ish o‘rinlari yaratish, mahalliy biznesni rivojlantirish va xizmat ko‘rsatish innovatsiyalarining samaradorlikka ta’siri ko‘rsatadi. Mazkur maqolada turizm sohasining iqtisodiy ahamiyati va samaradorlikni baholash mezonlari, shuningdek, turizmni rivojlantirishning samaradorligini oshirish yo‘llari keltirilgan, texnologiyalar va boshqaruv modellari muhim omil sifatida o‘rganiladi. Turizmni rivojlantirishda marketing, infratuzilma, va xizmatlar sifatini yaxshilash kabi strategiyalar muhim ro‘l egallagan. Umuman olganda, turizmda iqtisodiy samaradorlikni oshirish mamlakatning uzoq muddatli iqtisodiy barqarorligini ta’minlashga yordam beradi va raqamli transformatsiyani jadallashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqildi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7739 Кичик саноат зоналарида инвестицион фаолликни оширишнинг хориж тажрибалари ва улардан фойдаланиш имкониятлари 2025-05-25T22:08:16+05:00 Шахноза Элшодовна Маннапова shaxnozamannapova85@mail.ru Мақолада инвестицион фаолликни оширишнинг хориж тажрибалари ва улардан фойдаланиш имкониятлари тадқиқ этилган. Инвестицион фаолликни оширишнинг долзарб аҳамияти ҳудуднинг саноат салоҳияти афзалликлари ва хусусиятларидан тўлиқ фойдаланишга йўналтирилганлиги ёритилган. Саноат зоналарида инвестицион фаолликни оширишнинг Хитой тажрибасида ҳар бир минтақанинг иқтисодий салоҳиятини ҳисобга олган асосий жиҳатларни ажратиб кўрсатилган. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7740 V.G.Gak asarlarida frazeologiya va leksikografiya masalalari 2025-05-25T22:08:16+05:00 Farogʻat Komil qizi Mamatova Nasiba Kenjayevna Roʻziyeva Ushbu maqola Vladimir Gregorovich Gakning lingvistik merosida frazeologiya va leksikografiya masalalariga bag‘ishlangan nazariy va amaliy yondashuvlarini tahlil qiladi. Maqolada Gakning frazeologik birliklarni tushunish, ularning semantik va pragmatik xususiyatlarini o‘rganish hamda ularni lug‘atlarga kiritish masalalariga oid asosiy qarashlari chuqur yoritiladi. Gak frazeologiyani faqat tildagi barqaror iboralar sifatida emas, balki xalqning milliy tafakkurini, madaniyatini va tarixiy tajribasini aks ettiruvchi lingvistik birliklar sifatida baholaydi. Ushbu maqola doirasida Gakning frazeologik birliklarni semantik tahlil qilish, ularni sinchkovlik bilan tasniflash va tarjima qilish metodlari ilmiy asosda izohlanadi. Shuningdek, maqola Gak tomonidan ishlab chiqilgan leksikografik uslublar, lug‘atlardagi frazeologik birliklarni to‘g‘ri ifodalash, ularni ko‘p tilli muhitda qayta ishlashga oid nazariy yondashuvlarini ham o‘rganadi. Maqola yakunida frazeologiya va leksikografiya bo‘yicha Gakning ilmiy qarashlarini zamonaviy o‘zbek tilshunosligi va tarjimashunosligi uchun amaliy ahamiyati tahlil qilinadi. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025 https://www.openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7741 О происхождение языков 2025-05-25T22:08:17+05:00 Алина Рафикова Научный консультант: М.Р.Мирзакаримов В данной статье рассматриваются вопросы происхождения языков, его основные закономерности, возникновение наций и национальных языков, языковые отношения в разные эпохи развития человеческого общества. 2025-05-25T00:00:00+05:00 Copyright (c) 2025