Buxoro shashmaqomining ilmiy falsafiy asoslari

Abstract

Ushbu maqolada Buxoro shashmaqomining ilmiy-falsafiy asoslari, uning nazariy tuzilishi va madaniy-tarixiy kontekstda rivojlanishi tahlil qilingan. Tadqiqotda shashmaqomning O‘rta Osiyo musiqa madaniyatidagi o‘rni, uning matematik-fizik qonuniyatlari, falsafiy-estetik mohiyati va ma’naviy-ruhiy ta’siri ko‘rib chiqilgan. Maqolada shashmaqomning olti asosiy maqomi - Buzruk, Rost, Navo, Dugoh, Segoh va Iroq - ning tuzilishi, har birining xususiyatlari, modal xarakteri va emotsional mazmuni o‘rganilgan. Shuningdek, shashmaqom bilan qadimiy yunon, fors va arab musiqa nazariyalari o‘rtasidagi munosabatlar, Forobiy, Ibn Sino, Abdurrahmon Jomiy, Darvesh Ali kabi mutafakkirlarning musiqa haqidagi qarashlari tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, shashmaqom nafaqat musiqa san’atining yuqori namunasi, balki falsafiy fikr, matematik hisob-kitoblar va kosmik-insoniy munosabatlarning uyg‘un tizimi hamdir. Maqolada shashmaqomning zamonaviy O‘zbekiston musiqa madaniyatidagi ahamiyati, uni o‘rganish va saqlash masalalari, shuningdek, UNESCO tomonidan "Insoniyat og‘zaki va nomoddiy merosi"ga kiritilishi bilan bog‘liq masalalar ko‘rib chiqilgan. Shashmaqomning ilmiy-falsafiy asoslarini chuqur o‘rganish milliy musiqa merosini anglash va rivojlantirishning muhim yo‘nalishi ekanligi asoslab berilgan.